Dieta genotypowa jest rozwinięciem diety zgodnej z grupą krwi. Została opracowana przez tego samego autora w wyniku dokładniejszego zgłębienia tematu zmienności genetycznej. Tym razem proponowany sposób żywienia powinien być dopasowany do tożsamości genetycznej każdego człowieka. Wyodrębniono sześć GenoTypów, z których każdy posiada indywidualne zalecenia pozwalające osiągnąć odpowiednią masę ciała, zachować zdrowie oraz wydłużyć życie.
Czym jest dieta genotypowa?
Dieta genotypowa powstała 10 lat po słynnej na całym świecie i bardzo popularnej diecie zgodnej z grupą krwi. Obie diety są powiązane, jednak genotypowa rozszerza podejście do indywidualnego sposobu odżywiania i bazuje na 6 GenoTypach, a nie jak poprzednio na 4 grupach krwi. Autor, czyli Peter J. D’Adamo jest lekarzem-naturopatą, a także wykładowcą i badaczem. Jest współzałożycielem i dziekanem Institute for Human Individuality i dyrektorem własnej kliniki w Wilton w stanie Connecticut. Jego książki znalazły się na światowych listach bestsellerów. Jak sam przyznaje, dieta zgodna z grupą krwi pozostaje nadal aktualna, wcześniej jednak w swoich założeniach nie wziął pod uwagę zmienności genetycznej oraz czynników środowiskowych wpływających na cechy człowieka.
Rozwijając koncepcję powstało pojęcie GenoTypu, czyli grupy genów determinujących takie szczegóły jak ukształtowanie zębów, długość kończyn i układ linii papilarnych oraz ich reakcja na środowisko (występowanie mocnych i słabych stron organizmu, podatność na pewne schorzenia). Określa także, jakie produkty żywnościowe będą wpływały na zachowanie odpowiedniej masy ciała oraz zachowanie zdrowia. Na potrzeby diety autor rozpoznał GenoTypy tj. Łowca, Zbieracz, Nauczyciel, Badacz, Wojownik i Koczownik. Aby dowiedzieć się do jakiej należymy grupy niezbędne jest wykonanie dwóch pomiarów i odpowiedź na zestaw pytań. Można wybrać kilka metod począwszy od uproszczonego przelicznika GenoTypowego, poprzez standardowy, aż do zaawansowanego.
W najprostszej wersji jest to pomiar długości nóg i tułowia oraz palców wskazujących i serdecznych obydwu dłoni i porównanie ze wzorcem. Gdy badanie ma być dokładniejsze niezbędna jest znajomość grupy krwi, czynnika Rh, ustalenie m.in. kształtu szczęki, siekaczy, proporcji ciała, statusu smakowego itp. Według autora nie ma typów mieszanych, każdy podlega własnym zasadom, chociaż niektóre wykazują podobne cechy.
Podstawowe zasady diety są jednakowe dla wszystkich GenoTypów, a nalezą do nich:
1. Najważniejsze jest to, co się jada, a nie to, czego się unika – powinno się spożywać głównie produkty, które wpływają korzystnie na organizm, a wyeliminować szkodliwe.
2. Nie należy jeść, kiedy jest się zestresowanym lub zdenerwowanym.
3. Nie należy jeść głównego posiłku po godzinie 19.00
4. Nie ćwiczyć do wyczerpania.
5. Nie odchudzać się – stosowanie odpowiednich zaleceń samo przyniesie efekty w postaci utraty masy ciała.
6. Wstawać zaraz po przebudzeniu.
7. Na spoczynek nie należy udawać się zestresowanym.
8. W miarę możliwości nie łączyć skrobi z białkami.
9. Stosowanie diety powinno być przyjemnością, a nie „drogą przez mękę”.
10. Korzystać z tego, co dobre i nie przejmować się resztą.
Zalecenia dla poszczególnych GenoTypów:
GenoTyp 1: Łowca
Z wyglądu wysoki i szczupły, posiada nadmiar energii, bywa pobudliwy, podatny na załamania pod wpływem silnego stresu. Odznacza się naturalną sprawnością fizyczną i znakomitą przemianą materii.
Produkty zalecane: czerwone mięso, drób (zwłaszcza ptactwo latające), jaja, tłuste ryby morskie, fasola, orzechy, nasiona, jednonienasycone oleje roślinne, ryz, kasze warzywa, grzyby, owoce.
Produkty przeciwwskazane: mleko, śmietana, prawie wszystkie sery, produkty zawierające gluten (mąka pszenna, makaron, owies, żyto), słodzone napoje, coca-cola, kawa.
GenoTyp 2: Zbieracz
Pełna budowa ciała, miewa problemy z utrzymaniem szczupłej sylwetki ze względu na spowolnioną przemianę materii. Jest nieskory do aktywności fizycznej, podatny na depresję.
Produkty zalecane: czerwone mięso, jaja, ryby i owoce morza, fasola, groch, węglowodany z niskim indeksem glikemicznym, warzywa, owoce, grzyby.
Produkty przeciwwskazane: drób, zwłaszcza kurczęta, nabiał, orzechy, słodzone napoje.
GenoTyp 3: Nauczyciel
Silny, muskularny i stabilny, wytrzymały, odznacza się długowiecznością pod warunkiem stosowania optymalnej diety i właściwego stylu życia. Cechuje się szybką przemianą materii i sprawnością fizyczną.
Produkty zalecane: drób w ograniczonych ilościach, jaja, ryby i owoce morza, jogurty, maślanka, soja, krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe, kasza, ryż, warzywa, owoce, grzyby
Produkty przeciwwskazane: czerwone mięso, mleko, sery, śmietana, pszenica i jej przetwory.
GenoTyp 4: Badacz
Sprawny fizyczne, ciekawy świata, radzi sobie z problemami natury biologicznej, dostosowuje się do zmian środowiskowych. Wrażliwy na zaburzenia hormonalne, cechuje się szybką przemianą materii i dużą masą mięśniową.
Produkty zalecane: mięso czerwone w umiarkowanych ilościach, drób, szczególnie latający, jaja, tłuste ryby morskie, oleje roślinne jednonienasycone, warzywa, owoce grzyby,
Produkty przeciwwskazane: sery pleśniowe, słodzone napoje, kawa.
GenoTyp 5: Wojownik
Wysoki, szczupły i zdrowy za młodu, w wieku średnim zaczyna mieć problemy zdrowotne. Szybkie starzenie spowodowane jest powolnym metabolizmem i magazynowaniem kalorii w postaci tłuszczu.
Produkty zalecane: jaja, tłuste ryby morskie, sery miękkie, soja, węglowodany z niskim indeksem glikemicznym, owoce, warzywa, grzyby.
Produkty przeciwwskazane: czerwone mięso, napoje słodzone.
GenoTyp 6: Koczownik
Pełen skrajności, nadwrażliwy na zmiany środowiskowe (ciśnienie atmosferyczne), podatny na schorzenia mięśniowe, nerwowe, odpornościowe.
Produkty zalecane: czerwone mięso w umiarkowanych ilościach, jaja, ryby i owoce morza, sery miękkie, kwasy tłuszczowe o krótkich łańcuchach, owoce, warzywa, grzyby.
Produkty przeciwwskazane: drób, produkty glutenowe, napoje słodzone, kawa.
Według autora, dieta dostosowana do naszego GenoTypu powinna trwać przez całe życie. Będzie to podstawą do zachowania dobrego zdrowia i sił fizycznych na długie lata, a utrata kilogramów nastąpi naturalnie, bez większego wysiłku. W trakcie diety należy też wykonywać ćwiczenia, oczywiście dostosowane do naszych predyspozycji.
Główne zalecenia diety genotypowej są w większości zgodne z aktualnymi poglądami na temat racjonalnego odżywiania i warte naśladowania. Bez względu na posiadany GenoTyp należy sięgać po produkty, które korzystnie wpływają na organizm. Z tego względu polecane są duże ilości owoców i warzyw (ich rodzaje są już dostosowane do poszczególnych grup) zawierające witaminy, składniki mineralne, antyoksydanty oraz błonnik pokarmowy. Są uzupełnieniem codziennego jadłospisu i nie powinno się z nich rezygnować. Autor zwraca także uwagę na wartościowe oleje roślinne zawierające nienasycone kwasy tłuszczowe niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Podobnie jest z rybami, które są źródłem kwasów omega-3 i omega-6.
Kolejnym pozytywnym aspektem jest ograniczenie żywności wysokoprzetworzonej, zawierającej duże ilości cukru, konserwantów i sztucznych dodatków. Nie trzeba skrupulatnie liczyć kalorii, wystarczy zwrócić uwagę na ilość pożywanych porcji. Z drugiej strony znajdują się zalecenia dla poszczególnych GenoTypów, które są rygorystyczne w stosunku do proponowanych produktów.
Należy wspomnieć, że nie ma naukowych dowodów mówiących o szkodliwości żywności w stosunku do posiadanych cech osobniczych. Co więcej, dieta miała być rozwinięciem teorii jedzenia zgodne z grupą krwi, a w wielu przypadkach zalecenia nie pokrywają się. Dla wielu osób określenie GenoTypu może być kłopotliwe, a dokładne obliczenia wymagają sporo zachodu. Dodatkowo nie mamy pewności, że dokonaliśmy prawidłowej kwalifikacji. Często produkty, które należy wybierać są trudnodostępne lub drogie.
Doktor Peter D’Adamo podjął kolejną próbę spersonalizowania sposobu żywienia. Przyjęte przez niego kryteria, oparte głównie na budowie fizycznej, również okazały się mało doprecyzowane. Nie wziął pod uwagę, że składniki żywności wpływają na materiał genetyczny zmieniając go w sposób korzystny lub nie. Nowoczesna dietetyka podąża w kierunku opracowywania indywidualnych diet zgodnych z kodem genetycznym, jednak do tego jeszcze daleka droga. W między czasie można korzystać z aktualnej wiedzy na temat racjonalnego odżywiania.
