Jod to pierwiastek, który jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Bierze udział w produkcji hormonów tarczycy, które regulują metabolizm, wpływają na rozwój mózgu u płodu i małych dzieci oraz są kluczowe dla utrzymania dobrego zdrowia. Niestety, niedobory jodu są powszechne na całym świecie, również w krajach rozwiniętych. Suplementacja jodu w postaci tabletek może być dobrym sposobem na uzupełnienie niedoborów. Kiedy warto sięgnąć po suplementy jodu?
Niedobory jodu – poważny problem zdrowotny
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), niedobór jodu jest główną przyczyną możliwych do uniknięcia zaburzeń rozwoju mózgu u dzieci. Badania pokazują, że nawet łagodne do umiarkowanych niedobory jodu u kobiet w ciąży mogą negatywnie wpływać na rozwój poznawczy dziecka. Niedobory jodu mogą również prowadzić do niedoczynności tarczycy, wola, a nawet zaburzeń płodności.
Jak wynika z przeglądu badań opublikowanego w czasopiśmie „Nutrients” w 2018 roku, pomimo postępów w walce z niedoborami jodu na świecie, wciąż wiele populacji, w tym kobiety w wieku rozrodczym, jest narażonych na konsekwencje zbyt niskiej podaży tego pierwiastka. Autorzy podkreślają, że monitorowanie spożycia jodu oraz edukacja są kluczowe dla zapobiegania niedoborom.
Suplementacja jodu – dla kogo?
Zapotrzebowanie na jod zależy od wieku i stanu fizjologicznego. Rekomendowane dzienne spożycie jodu wynosi:
- Niemowlęta 0-12 miesięcy: 90-110 µg
- Dzieci 1-8 lat: 90 µg
- Dzieci 9-13 lat: 120 µg
- Dorośli: 150 µg
- Kobiety w ciąży: 220 µg
- Kobiety karmiące piersią: 290 µg
Suplementacja jodu jest szczególnie ważna dla kobiet planujących ciążę, będących w ciąży i karmiących piersią. Narodowa Rada Zdrowia i Badań Medycznych (NHMRC) w Australii rekomenduje, aby kobiety w tych grupach przyjmowały suplementy jodu w dawce 150 µg dziennie, aby zapewnić odpowiednią podaż dla rozwijającego się dziecka.
Suplementy jodu w tabletkach mogą być również wskazane dla osób na diecie wegańskiej i wegetariańskiej, ponieważ główne źródła jodu w diecie to produkty zwierzęce jak ryby, jaja, nabiał. Osoby unikające soli jodowanej również powinny rozważyć suplementację.
Nadmiar jodu – czy jest się czego obawiać?
Choć niedobory jodu stanowią poważny problem, należy pamiętać, że nadmiar tego pierwiastka również może być szkodliwy. Zbyt wysokie spożycie jodu (powyżej 1100 µg dziennie dla dorosłych) może prowadzić do zaburzeń funkcji tarczycy, w tym nadczynności tarczycy.
Dlatego ważne jest, aby nie przekraczać rekomendowanych dawek suplementów jodu i skonsultować suplementację z lekarzem, zwłaszcza jeśli chorujesz na schorzenia tarczycy. Badanie z 2015 roku opublikowane w „British Journal of Nutrition” pokazało, że suplementacja 150 µg jodu dziennie przez kobiety w ciąży z łagodnym do umiarkowanego niedoborem jodu jest bezpieczna i skutecznie podnosi poziom jodu, bez ryzyka przedawkowania.
Źródła jodu w diecie
Oprócz suplementów, dobrymi źródłami jodu w diecie są:
- Ryby morskie i owoce morza (łosoś, dorsz, ostrygi)
- Nabiał (mleko, jogurt, ser)
- Jaja
- Wodorosty (nori, wakame, kombu)
- Sól jodowana
Warto zwrócić uwagę, że zawartość jodu w produktach spożywczych może się znacznie różnić w zależności od regionu pochodzenia i metod produkcji. Na przykład, mleko krowie z rejonów nadmorskich zwykle zawiera więcej jodu niż mleko z terenów górskich. Dlatego trudno precyzyjnie oszacować podaż jodu z diety bez specjalistycznych badań.
Wpływ jodu na rozwój mózgu u dzieci
Jedną z kluczowych funkcji jodu jest wspieranie prawidłowego rozwoju mózgu u płodu i małych dzieci. Hormon tarczycy, do produkcji którego niezbędny jest jod, reguluje procesy różnicowania i migracji komórek nerwowych, mielinizacji włókien nerwowych oraz syntezy neuroprzekaźników.
Badania pokazują, że nawet umiarkowany niedobór jodu u kobiet w ciąży może prowadzić do subtelnych deficytów w rozwoju poznawczym dziecka, widocznych jako niższy iloraz inteligencji, słabsze zdolności werbalne i wykonawcze. Metaanaliza z 2013 roku wykazała, że dzieci matek z niedoborem jodu w ciąży miały średnio o 7,4 punktu niższy iloraz inteligencji w porównaniu do dzieci matek z prawidłowym poziomem jodu.
Suplementacja jodu w ciąży wydaje się zmniejszać to ryzyko. W randomizowanym badaniu z 2009 roku, podawanie kobietom w ciąży 200 µg jodu dziennie, począwszy od I trymestru, wiązało się z lepszym rozwojem psychomotorycznym dziecka w wieku 1-2 lat w porównaniu do grupy placebo.
Kluczowe informacje
Niedobory jodu to powszechny problem, mogący prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, szczególnie dla rozwijającego się płodu i małych dzieci. Suplementacja jodu w postaci tabletek może być dobrym sposobem na zapewnienie optymalnej podaży tego pierwiastka, zwłaszcza w grupach ryzyka jak kobiety w ciąży i karmiące piersią. Jednak suplementy powinny być stosowane z rozwagą i pod kontrolą lekarza, aby uniknąć potencjalnie szkodliwych skutków nadmiaru jodu.
Regularne monitorowanie spożycia jodu oraz edukacja są kluczowe dla utrzymania zdrowia całej populacji. Dalsze badania są potrzebne, aby lepiej zrozumieć wpływ łagodnych i umiarkowanych niedoborów jodu na rozwój dzieci oraz ocenić efektywność i bezpieczeństwo programów suplementacji w różnych grupach populacyjnych.
Bibliografia
Bougma K, Aboud FE, Harding KB, Marquis GS. Iodine and mental development of children 5 years old and under: a systematic review and meta-analysis. Nutrients. 2013;5(4):1384-1416.
Velasco I, Carreira M, Santiago P, et al. Effect of iodine prophylaxis during pregnancy on neurocognitive development of children during the first two years of life. J Clin Endocrinol Metab. 2009;94(9):3234-3241.
