Witarianizm staje się coraz popularniejszą dietą, o której słyszy się coraz więcej. Jednak czym właściwie jest? Z jednej strony z nazwy kojarzy się z witaminami – czyli czymś zdrowym – z drugiej jednak, niewiele mówi. W dobie kryzysu klimatycznego zdecydowanie warto zainteresować się tym tematem, chociaż przejście na taką dietę wymaga dość ekstremalnych zmian w kuchennych przyzwyczajeniach.
Witarianizm – co to?
Witarianizm łączy się nieco z weganizmem. Witarianie rezygnują ze używania produktów, które zawierają w sobie elementy odzwierzęce (na przykład skórzane obuwie, czy futra), a także nie jedzą produktów odzwierzęcych (w tym miodu, jaj, czy nabiału). Patrząc na powyższe, czy nie jest to więc weganizm? Właściwie to tak, jednakże surowy (raw vegan). Z założenia więc witarianie rezygnują z obróbki termicznej, a temperaturą do której maksymalnie można ogrzać produkt są 42-46 stopni Celsjusza, która może naturalnie występować w przyrodzie, a tym samym, podgrzać konkretny produkt. Witarianie rezygnują także z roślin strączkowych oraz zbóż.
Jest to więc dieta, która bardzo mocno nawiązuje do sposobu w jaki żywili się nasi przodkowie, przed wynalezieniem ognia. Witarianie zauważają, że tylko człowiek poddaje żywność tak dużej obróbce termicznej i jednocześnie jest najbardziej chorowitym gatunkiem, dlatego rezygnacja z gotowania, smażenia i ogólnego podgrzewania ma temu zaradzić.
Dlaczego rezygnować z obróbki termicznej?
Dieta witariańska zakłada, że warzywa, czy owoce tracą wiele właściwości odżywczych po podgrzaniu, dlatego najlepiej z tego zrezygnować. Rzeczywiście, może tak być (podobnie jak przy mrożeniu niektórych produktów), jednak warto pamiętać, że niektóre surowe składniki – nawet warzywa – nie powinne być konsumowane bez obróbki termicznej, gdyż mogą powodować nieprzyjemne dolegliwości trawienne.
Witarianie – co jedzą na tak restrykcyjnej diecie?
Witarianizm zakłada, że białka i tłuszcze nie powinny mieć dużego udziału w diecie. Szacuje się, że powinny mieć jedynie 10-20% procentowego udziału, a reszta przypaść ma węglowodanom. Witarianie spożywają więc głównie surowe warzywa, owoce, niektóre grzyby oraz glony, a także kiełki, nasiona, zioła, oleje roślinne oraz pestki. Warto dodać, że witarianie rezygnują z przetworzonej żywności, słodyczy, czy przekąsek, bo mimo iż można jeść je od razu po kupieniu, to do ich produkcji potrzebne było użycie obróbki termicznej (na przykład zrobienie karmelu do cukierków wymaga stopienie cukru, a chipsy smażone są w wysokiej temperaturze).
Witarianizm – przepisy
Wiele osób zaczynających przygodę z witarianizmem wyszukuje frazę „dieta witariańska przepisy”. Nic w tym dziwnego, jako iż witarianizm ma wiele zasad i restrykcji, które nieraz ciężko spełnić, jako iż żyjemy w czasach bardzo przetworzonej żywności. Witariańskie przepisy w dużej mierze opierają się więc na sałatkach, koktajlach, czy przekąskach na zimno. Można więc jeść warzywa, zawinięte w ulubione liście (np. kapusty), imitujące tortillę, czy zrobić klasyczną sałatkę z ulubionymi warzywami, kiełkami i nasionami. Wśród witariańskich przepisów znaleźć można też pasty warzywne – pasta z avocado, pasta paprykowo – pomidorowa, czy pasta z buraków i nasion. Są to w większości przepisy proste i intuicyjne, należy jednak pamiętać o kilku witariańskich zasadach.
Ciekawym przepisem może być pudding z mango i nasion chia, którego przygotowanie jest niezwykle proste, chociaż warto przygotowywać go nieco szybciej, gdyż główną częścią przepisu jest tężenie składników:
1. Nasiona chia należy zalać wodą, aby napęczniały;
2. Mango obrać, pokroić w kostkę i zblendować, aby uzyskać jednolitą pulpę;
3. Powstałe purre z mango należy odstawić do lodówki na godzinę, aby stężało;
4. Połączyć mango i napęczniałe nasiona chia, odstawić do lodówki, by razem stężało;
5. Gotowy pudding udekorować ulubionymi owocami sezonowymi i płatkami migdałowymi.
Dieta witariańska jadłospis
Przykładowy jedniodniowy jadłospis dla osoby na diecie witariańskiej może prezentować się następująco:
- Śniadanie – warzywna tortilla: pasta pomidorowo – paprykowa w liściu kapusty;
- Drugie śniadanie – przecier jabłkowo – gruszkowy i ulubiony owoc;
- Obiad – makaron ze słupków cukinii z sosem pomidorowo – cebulowym, z dodatkiem świeżej bazylii i czosnku;
- Podwieczorek – sałatka arbuzowo – truskawkowa z ziarnami słonecznika;
- Kolacja – dip z ulubionych warzyw z talarkami z ogórków.
Jak widać, warzywa mogą zastąpić makaron, czy placek pszenny – tortillę, więc opcji jest wiele. Mimo wszystko, osoby planujące dietę witariańską powinny zaopatrzyć się w dedykowaną witarianom książkę kucharską, która odsłoni cały potencjał surowej, nieprzetworzonej żywności i pozwoli uniknąć błędów.
Czy witarianizm jest zdrowy?
Z założenia spożywanie dużej ilości warzyw oraz owoców jest zdrowe, jednak dieta witariańska niesie za sobą pewne zagrożenia. Chociaż przepisy witariańskie są często urozmaicone, a jadłospis może wyglądać naprawdę kolorowo i ciekawie, to spożywanie tak niskiej ilości białka, może spowodować braki w diecie i niedobór makroskładnika, a także innych witamin i składników mineralnych. Warzywa i owoce mają także niską kaloryczność, dlatego witarianie mogą mieć trudność z zapotrzebowaniem energetycznym. Poza tego typu brakami mogą pojawić się też nadmiary, na przykład błonnika pokarmowego, przez co pojawią się dolegliwości ze strony układu pokarmowego i trawiennego. Witarianie są narażeni na zespół jelita drażliwego, bóle brzucha, czy wzdęcia, a niedobór tłuszczów w diecie może prowadzić do zaburzeń funkcjonowania organizmu, a u kobiet do zaburzeń cyklu miesiączkowego.
Dieta witarianizm – w przeciwieństwie do dobrze zbilansowanej diety wegańskiej – nie jest więc raczej jedną z korzystnych diet, jako iż ma podstawowe braki związane z ilością przyjmowania tłuszczów i białek. Może prowadzić do wielu zaburzeń i chorób, zwłaszcza u dzieci i osób starszych, więc zdecydowanie bardziej polecaną i mniej restrykcyjną dietą będzie weganizm, który zawiera wiele podobieństw, jednocześnie nie mając tak ekstremalnych restrykcji. Mimo wszystko, przejście na witarianizm na krótki czas może oczyścić organizm z toksyn, a błonnik w sporej ilości, obecny w diecie witariańskiej, może poprawić kondycję jelit. Sprawdza się też u osób, chcących zrzucić kilka kilogramów, jako iż witarianie spożywają zdecydowanie mniej kalorii.
Źródła:
Fontana L, Shew JL, Holloszy JO, Villareal DT. Low bone mass in subjects on a long-term raw vegetarian diet. Arch Intern Med. 2005
Jarosz M. Normy Żywienia Dla Populacji Polski. Instytut Żywności i Żywienia. 2017
Lovewisdom J. Spiritualizing Dietetics ”Vitarianism”. CreateSpace Independent Publishing Platform. 2014
Nowaczyk. Spożycie wapnia a gęstość mineralna kośćca i ryzyko złamań u wegetarian i wegan. Probl Hig Epidemiol. 2018
Patenaude F. Sekrety surowej diety. Witarianizm na co dzień. Wydawnictwo AST. 2018
Platel K, Srinivasan K. Bioavailability of micronutrients from plant foods: An update. Crit Rev Food Sci Nutr. 2015
Też jestem witarianką i bardzo podoba mi się ten styl życia. Wydaje mi się, że czuję się lepiej od kiedy przeszlam na witarianizm.