
Bieganie to jedna z najpopularniejszych form aktywności fizycznej – wzmacnia układ mięśniowy, pozytywnie wpływa na układ krążenia i pozwala zachować smukłą sylwetkę. Niestety, mimo wszystkich dobrodziejstw bieganie – tak jak każda inna dyscyplina sportu – jest związane z ryzykiem wystąpienia kontuzji i urazów.
Z tekstu dowiesz się:
- w jaki sposób bieganie wpływa na ludzki organizm,
- jakie są najczęstsze kontuzje biegacza,
- jakimi metodami leczenia kontuzji dysponuje współczesna ortopedia.
Nie ma co do tego żadnych wątpliwości – regularne bieganie, oczywiście jeśli nie istnieją żadne przeciwwskazania zdrowotne – jest jedną z najkorzystniej wpływających na organizm człowieka aktywności. Systematyczny trening biegowy wzmacnia układ mięśniowy, poprawia wydolność, usprawnia funkcje krążeniowo-oddechowe oraz pracę serca. Bieganie pozwala utrzymać szczupłą, atrakcyjną sylwetkę, modeluje ciało, poprawia ukrwienie skóry i spowalnia procesy starzenia. Dowiedziono również, że bieg o umiarkowanej intensywności korzystnie wpływa na pracę układu nerwowego: wspomaga pracę mózgu, chroni przed chorobami degeneracyjnymi i redukuje skutki stresu.
Oczywiście przed rozpoczęciem swojej przygody z tą dyscypliną warto się do niej odpowiednio przygotować. Jak zacząć biegać? Dobrze jest odwiedzić lekarza, który sprawdzi, czy nie zaistniały przeciwskazania do uprawiania tego sportu. Należy zainwestować w dobre, wygodne buty, które zapewniają stopie swobodę, ale jednocześnie będą ją stabilizować. Bardzo ważne jest również to, by intensywność biegania, zwłaszcza na początku, dobierać do swoich możliwości.
Mimo wszystkich pozytywów bieganie jest jednak związane z ryzykiem wystąpienia różnych kontuzji. Na co więc musi zwracać uwagę każdy początkujący i zaawansowany biegacz?
Zapalenie rozcięgna podeszwowego
Rozcięgno podeszwowe jest dość grubą warstwą tkanki łącznej, która znajduje się na podeszwowej części stopy – rozciąga się od kości piętowej aż do podstawy paliczków palców u stóp. Jego głównym zadaniem jest stabilizowanie łuku podłużnego stopy. Na skutek powstających podczas biegania mikrourazów w obrębie rozcięgna może dochodzić do zmian degeneracyjnych, które wywołują stan zapalny. Takie mikrourazy mogą być efektem np. źle dobranego obuwia albo nieprawidłowej techniki biegu. Zapalenie rozcięgna podeszwowego objawia się przede wszystkim bólem w okolicy pięty, często nasilającym się po spoczynku.
Współczesna ortopedia oferuje na szczęście skuteczne metody leczenia tej kontuzji. Terapia może obejmować m.in.:
- stosowanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych,
- masaże,
- zabiegi fali uderzeniowej,
- noszenie odpowiednich wkładek ortopedycznych.
Zapalenie ścięgna Achillesa
Inna dość często występująca kontuzja biegacza to zapalenie ścięgna Achillesa. Jest to największe ścięgno w ciele człowieka zbudowane z włókien kolagenowych. Łączy mięśnie łydki z kością pięty i umożliwia chodzenie, skakanie, bieganie. Jego stan zapalny rozwija się przez dłuższy czas jako efekt regularnych nadmiernych obciążeń, występujących m.in. podczas biegania.
Zapalenie ścięgna Achillesa objawia się przede wszystkim bólem w dolnej części łydki. Początkowo może się on pojawiać jedynie po rozpoczęciu treningu, a w trakcie biegania znika. Z czasem dolegliwości bólowe postępują, są coraz częstsze i silniejsze, może także pojawić się obrzęk oraz ból podczas dotykania. W takich sytuacjach warto jak najszybciej zgłosić się do lekarza. Odpowiednia terapia może uchronić np. przed całkowitym zerwaniem ścięgna.
Kolano biegacza
Kolano biegacza, jak sama nazwa wskazuje, to kontuzja typowa dla biegających. W tym przypadku nie mamy jednak do czynienia z nagłym urazem, ale rozwijającym się powoli, przewlekłym stanem przeciążeniowym pasma biodrowo-piszczelowego. Przyczyną jest najczęściej przeciążenie oraz osłabienie mięśni, brak odpowiedniej równowagi mięśniowej, a także przebyte wcześniej urazy.
Kolano biegacza przejawia się głównie bólem w bocznej okolicy kolana oraz pod rzepką. Dolegliwości nasilają się w trakcie biegania, przeważnie po kilku kilometrach. Niekiedy towarzyszy temu także ból w okolicy miednicy w części bocznej lub w części przyśrodkowej. Diagnostyka kolana biegacza obejmuje m.in. USG stawu kolanowego, czasem także rezonans magnetyczny lub tomografię komputerową. W ramach leczenia ortopeda może zaproponować np. dostawowe iniekcje leków przeciwzapalnych. Jeśli terapia zachowawcza nie przynosi rezultatów, jedynym rozwiązaniem może okazać się artroskopia.
Złamania zmęczeniowe
Inna dość często występująca kontuzja biegacza to złamanie zmęczeniowe, zwane również złamaniem przeciążeniowym lub powolnym. Jest ono efektem systematycznych, powtarzających się mikrourazów i przeciążeń działających na zdrową kość. Złamania zmęczeniowe mogą dotyczyć właściwie każdej kości, ale najczęściej diagnozuje się je w odniesieniu do kości udowej, strzałkowej, piszczelowej oraz kości śródstopia.
Podstawą diagnostyki tej kontuzji jest oczywiście RTG. Leczenie polega na zaopatrzeniu złamanej kości opatrunkiem gipsowym lub specjalną ortezą, a także stosowaniu kul, które odciążają kontuzjowaną część ciała. Po zrośnięciu się kości jest także potrzebna odpowiednia rehabilitacja.
Przeciążenie stawów kolanowych
Staw kolanowy jest największym stawem w ludzkim ciele – jego prawidłowe funkcjonowanie jest niezbędne do normalnego poruszania się. Podczas biegania staw kolanowy jest eksploatowany w bardzo intensywny sposób, co może przyczyniać się do powstawania licznych mikrourazów i zmian degeneracyjnych poszczególnych tkanek, co może szybko prowadzić do przeciążenia stawów kolanowych. Może się to objawiać bólem kolana, początkowo podczas aktywności, później również w spoczynku, a także jego opuchlizną czy ograniczeniem ruchomości.
Przeciążenie stawów kolanowych może występować np. na początku sezonu, kiedy biegacz nie jest jeszcze odpowiednio przygotowany do wysiłku, gdy intensywność treningów jest zbyt duża oraz pod koniec sezonu, kiedy odczuwa się już zmęczenie.